Οι Mεταφορικές Επιχειρήσεις στην Ελλάδα

 

O ρόλος και η λειτουργία τους.

Τα σύγχρονα μεταφορικά γραφεία αναλαμβάνουν εκτός από την οργάνωση και εκτέλεση της μεταφοράς και όλες τις παρεπόμενες υπηρεσίες που σχετίζονται με αυτήν όπως φορτοεκφόρτωση, ασφάλιση, οργάνωση διανομής κλπ. (άρθρο 16 παρ.6 Π.Δ.186/92 Κώδικα βιβλίων & στοιχείων). Για το λόγο αυτό, συνήθως, η δραστηριότητά τους συνοδεύεται από εκμετάλλευση αποθηκευτικού χώρου, ώστε να δραστηριοποιούνται στον τομέα των logistics.

Η πορεία του μεταφορικού έργου και κατά συνέπεια η ανάπτυξη των υπηρεσιών μεταφοράς επηρεάζονται και από την ποιότητα και τη λειτουργική αποτελεσματικότητα των υποδομών (οδικό δίκτυο, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια, αεροδρόμια), καθώς και από παράγοντες οι οποίοι έχουν επίπτωση στο μεταφορικό κόστος (ναύλοι, πορθμεία, διόδια, τιμές καυσίμων, ασφάλιστρα φορτίου και μεταφορικού μέσου κλπ.).

Η δεκαετία που διανύουμε χαρακτηρίζεται από το διαρκώς αυξανόμενο κόστος της οδικής μεταφοράς εξ αιτίας κυρίως της τιμής των καυσίμων, των φόρων διέλευσης στους αυτοκινητοδρόμους των ναύλων των οχηματαγωγών πλοίων και του κόστους των οδηγών.

Έτσι με τις σημερινές συνθήκες μια επιχείρηση οδικών μεταφορών θα είναι βιώσιμη για λίγα χρόνια ακόμα με την αυστηρή προυπόθεση ότι το φορτηγό το οδηγεί ο ιδιοκτήτης και το όχημα είναι σχετικά καινούργιο και ξεχρεωμένο.

Ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των μεταφορέων αλλά και μεταξύ των αυτοκινητιστών έχουν διαμορφώσει την διαδικασία των ομαδικών φορτίων σε ένα διαρκή και ψυχοφθόρο αγώνα δρόμου. Η κοινή προσπάθεια και των δύο φορέων συνίσταται στο να συμπληρωθεί έγκαιρα το ωφέλιμο φορτίο  του αυτοκινήτου. Από την μια το ναυλωμένο φορτηγό μπορεί να μην παρέχει πίστωση χρόνου στον διαμεταφορέα πέραν του συμφωνημένου και από την άλλη ο διαμεταφορέας πιέζεται να συμπληρώσει το φορτίο και να εκπληρώσει τις προθεσμίες παράδοσης ώστε να μεγιστοποιήσει το όφελος του.

Η πίεση που δέχεται από την μια πλευρά ο αυτοκινητιστής εξ’ αιτίας της προσφοράς πολλών ανταγωνιστικών οχημάτων και η πίεση που δέχεται από την άλλη πλευρά ο διαμεταφορέας από τις πολυπληθέστατες ομοειδής εταιρείες ελληνικές και αλλοδαπές του κλάδου των διαμεταφορέων, τους έχουν οδηγήσει στο να προσφέρουν όλο και περισσότερες συμπληρωματικές υπηρεσίες στην πελατεία τους.

Προκειμένου να μειωθεί το κόστος οι διαμεταφορείς αναγκάζονται να περισυλλέγουν όλο και μικρότερες παρτίδες απ’ ευθείας από τα εργοστάσια. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η ανάμιξη του ανταποκριτή και επομένως συμπιέζεται το κόστος. Με την οργάνωση αυτή επιτυγχάνεται προς όφελος του πελάτη χαμηλότερη τιμή συνολικού κομίστρου, και ανεκτός χρόνος δρομολογίου.

Πολλές φορές προκειμένου ο διαμεταφορέας να μειώσει το την τιμή και ν’ αυξήσει το όφελος του αναγκάζεται να διαλύσει ή να προβεί σε κατάτμηση του φορτίου προκειμένου να αποκτήσουν μικρότερο όγκο για να χωρέσουν σε μικρότερα κενά ανάμεσα σε φορτία μεγαλύτερου όγκου. Εάν πχ μια παλέτα είναι 2 κυβικά μέτρα και αποτελείται από 20 χαρτοκιβώτια ο μεταφορέας την διαλύει στα χαρτοκιβώτια που είναι εύκολο να τρυπώσει  σε κενά μεταξύ του υπόλοιπου φορτίου. Πρόκειται για το λεγόμενο σπάσιμο της παλέτας. Όταν το φορτηγό φτάσει στην Ελλάδα τότε η παλέτα αναδημιουργείται και παραδίδεται χωρίς πρόβλημα και μάλιστα σε ανταγωνιστικά φθηνότερη τιμή στον πελάτη.

Η πείρα δίδαξε στους διαμεταφορείς να προσπαθούν να συγκεντρώσουν τα φορτία με τέτοιο τρόπο που να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η καλύτερη φόρτωση και στοίβασμα του οχήματος και να τηρούνται οι προκαθορισμένες προθεσμίες.

Η κυρίαρχη διακίνηση σήμερα προβλέπει την οργάνωση των διαμεταφορέων να προσπαθούν να ενεργήσουν ως εξής:

Προσφέρουν σε ένα πελάτη που έχει μαζικά και μεγάλα φορτία μία τιμή ανά τόνο μεταφερόμενου εμπορεύματος και όχι ανά πλήρες φορτίο. Αναλαμβάνουν όμως την δέσμευση να τον εξυπηρετούν με συγκεκριμένες ποσότητες μέσα σε καθορισμένες προθεσμίες. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζουν πάντα τις προβλεπόμενες αναχωρήσεις γιατί φορτώνουν πρώτα τόσο μαζικό φορτίο, ώστε συμπληρώνοντας το φορτηγό με τις υπάρχουσες μικρές παρτίδες να συμπληρωθεί πλήρως το ωφέλιμο φορτίο του αυτοκινήτου. Στην συνέχεια κατά την άφιξη στην Ελλάδα εκφορτώνονται οι μικρές παρτίδες στην αποθήκη με σκοπό να μεταφερθούν με μικρά φορτηγά στους διάφορους επιμέρους παραλήπτες. Στην συνέχεια τα μαζικά εμπορεύματα του μεγάλου πελάτη είτε παραδίδονται στον τελικό τόπο προορισμού τους είτε μεταφέρονται στις αποθήκες του διαμεταφορέα ώστε να παραδοθούν σε μεταγενέστερο χρόνο.

Ο τρόπος εργασίας των οργανωμένων διαμεταφορέων βασίζεται στο μεγάλο αριθμό παρτίδων που συγκεντρώνονται από την ομαδική εργασία των δικτύων τους. Με βάση την οργάνωση τους συγκεντρώνουν τα επί μέρους φορτία σε αποθήκες, οι οποίες βρίσκονται σε κομβικά σημεία. Εκεί μεταβαίνουν τα φορτηγά για να συμπληρώσουν τα φορτία τους μετά τις περισυλλογές των μεγαλύτερων παρτίδων. Στην συνέχεια αναχωρούν για τον προορισμό τους.

Η δυσκολία της μεταφοράς από πλευράς του διαμεταφορέα είναι πάντα η τήρηση των δρομολογίων σε συνάρτηση με την πλήρη εκμετάλλευση του ωφέλιμου φορτίου του φορτηγού. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται χαμηλότερο κόστος και ικανοποιητική ποιότητα μεταφοράς.

Ένας αξιόπιστος διαμεταφορέας τηρεί τον λόγο του και τις υποσχέσεις του σχετικά  με τον χρόνο παραλαβής του εμπορεύματος, την διάρκεια της μεταφοράς και την ώρα παραδόσεως του εμπορεύματος στον προβλεπόμενο τόπο εκφορτώσεως. Σε αυτά βασίζεται ο πελάτης του για να καθορίσει το άριστο ύψος παραγγελίας. Η τιμή κόστους της μεταφοράς παίζει καθοριστικό επίσης ρόλο, με την μόνη διαφορά ότι μόνη της δεν φθάνει για την επιλογή και πρόκριση του μεταφορέα. Η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μεταφορέα και πελάτη παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο.

Σήμερα πλέον είναι συνείδηση όλων, πως η διεθνής διαμεταφορά είναι μία επιστήμη από πλευράς γνώσεων και επαγγελματικών προσόντων, και παράλληλα ένας δυναμικός κλάδος της οικονομίας που δίχως αυτόν δεν θα υπήρχε ανάπτυξη.

Εσωτερική και λογιστική οργάνωση

Η άρτια οργανωμένη διαμεταφορική επιχείρηση οφείλει να τηρεί για την κάθε μεταφορά ενός πλήρους οχήματος μία κοστολογική μερίδα. Μερίδα νοείται στην διαμεταφορά το δρομολόγιο ενός μεταφορικού μέσου για το οποίο θα δεχθούμε από τον μεταφορέα μία και μόνο χρέωση κομίστρων και λοιπών εξόδων του. Αν μέσα στο όχημα υπάρχουν πολλοί επί μέρους πελάτες πρέπει να ανοίξουμε για τον κάθε ένα από αυτούς μία υπομερίδα. Υπομερίδα νοείται στην μεταφορά η παρτίδα του κάθε πελάτη που είναι φορτωμένη μαζί με άλλες σε ένα φορτηγό (πολλές φορές και σε δύο), και αποτελούν μαζί με τις υπόλοιπες ένα πλήρες φορτίο του φορτηγού αυτού.

Αν υπάρχει αντίστοιχα προσφορά σε πελάτη για μεγαλύτερες παρτίδες, που ξεπερνούν το ένα πλήρες φορτίο , τότε η μερίδα πρέπει να ανοιχτεί για το σύνολο της παρτίδας των πλήρων φορτίων.

Με τον τρόπο αυτό ανεξάρτητα εάν τα φορτηγά φτάσουν όλα μαζί ή σταδιακά θα είναι δυνατή η εκκαθάριση με τον μεταφορέα και η χρέωση του πελάτη.

Ανοίγοντας οργανωτικά τις μερίδες ταξινομούνται μέσα σε αυτές όλα τα έγγραφα μεταφοράς και έτσι δεν υπάρχει περίπτωση να παραπέσουν. Ας μην ξεχνάμε ότι μεταφορά σημαίνει και η έκδοση μίας σειράς διαφόρων εγγράφων. Τα έγγραφα αυτά συνοδεύουν το εμπόρευμα ή στέλνονται με επείγουσα αλληλογραφία. Αν δεν ταξινομηθούν άμεσα στην μερίδα που ανήκουν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραπέσουν και θα ξεχαστούν ή θα απολεστούν. Έχουμε δηλαδή στην μερίδα ανά πάσα στιγμή την εικόνα της μεταφοράς που είναι σε εξέλιξη μέσω των ίδιων των παραστατικών εγγράφων, που είναι μέσα στον φάκελο. Οι μερίδες (αντίγραφα ή πρωτότυπα) αποστέλλονται στο λογιστήριο για καταχώρηση και τιμολόγηση.

Ανοίγοντας κοστολογικά τις μερίδες δίνουμε στην ουσία έναν αριθμό λογαριασμού κόστους στην κάθε μεταφορά. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να έχουμε το οικονομικό αποτέλεσμα ανά μερίδα, ανά χρονική στιγμή, ανά κέντρο κόστους, ανά κλάδο μεταφοράς (εάν κάναμε και μεταφορές μα άλλα μέσα) κλπ.

Οι λογαριασμοί εξόδων που  βαρύνουν την κάθε μερίδα, είναι κυρίως τα κόμιστρα που καταβάλλονται τα πρακτορειακά δικαιώματα και οι βοηθητικές υπηρεσίες μεταφοράς. Από την άλλη οι λογαριασμοί εσόδων μπορεί να είναι αντίστοιχα τα κόμιστρα και τα λοιπά παρεπόμενα έσοδα που εισπράττονται με βάση τα εκδιδόμενα στοιχεία.

Η αρίθμηση της μερίδας πρέπει να έχει λειτουργικότητα, για το λόγο αυτό η μερίδα πρέπει να έχει στο πρώτο σκέλος της το πολύ 4 αριθμούς που δείχνουν την τιμολογιακή περίοδο. Πχ 0218 σημαίνει τον δεύτερο μήνα του 2018. Ο αριθμός 1018 σημαίνει τον δέκατο μήνα του 2018. Έτσι η μερίδα 0618/286 σημαίνει την 286 μεταφορά εντός Ιουνίου του έτους 2018. Η κατανομή εταφορών ανά μήνα παίζει σημαντικό ρόλο στην κοστολόγηση, γιατί μπορούμε να βλέπουμε την εξέλιξη των εργασιών ανά μήνα καθώς και το οικονομικό τους αποτέλεσμα. Είναι εύκολο παραπέρα να καταλάβει κανείς ότι μπορεί να γίνει – με προσθήκες γραμμάτων ή αριθμών στην αρίθμηση της μερίδας –  διάκριση των μερίδων με βάση το τμήμα, το μέσο μεταφοράς, τη χώρα προέλευσης, εάν πρόκειται για εξαγωγή ή εισαγωγή κλπ.

Οι διαμεταφορικές επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση σύμφωνα με την εγκύκλιο 3/92 παρ.12.4.3 να εκδίδουν τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών. Εκδίδουν επίσης διεθνής φορτωτικές CMR για τις διεθνείς μεταφορές που σκοπό έχουν να ρυθμιστούν οι όροι παράδοσης, να διασφαλισθούν οι ευθύνες του μεταφορέα κλπ. Στην περίπτωση αυτή το CMR δεν είναι παραστατικό εσόδου, αφού εκδίδεται τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών.

Οι διαμεταφορικές επιχειρήσεις κατά την εισαγωγή εμπορευμάτων στις αποθήκες τους υποχρεούνται στην τήρηση θεωρημένου διπλότυπου βιβλίου προσωρινής εναπόθεσης αγαθών, για τα εμπορεύματα που μεταφέρονται από χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης προς την χώρα μας. Πρώτο κριτήριο αποτελεί ο αλλοδαπός αποστολέας και ο Έλληνας παραλήπτης. Αν ο αποστολέας έχει στο αυτοκίνητο εμπορεύματα για πολλούς παραλήπτες, θα γίνουν τόσες εγγραφές όσοι και οι παραλήπτες. Το δεύτερο κριτήριο προυποθέτει τα εμπορεύματα να εκφορτώνονται και να παραμένουν έστω και για λίγο στις αποθήκες μέχρι να οργανωθεί η εσωτερική τους μεταφορά. Το βιβλίο αυτό δεν ενημερώνεται για φορτία που παραδίδονται απευθείας στις εγκαταστάσεις του Έλληνα εισαγωγέα. Η ενημέρωση του βιβλίου γίνεται άμεσα με την άφιξη του μεταφορικού μέσου και όχι αργότερα από το πέρας της εκφόρτωσης. Εάν από τα συνοδευτικά έγγραφα προκύπτει ανάλυση των εμπορευμάτων τότε το είδος τους μπορεί να καταχωρείται στο βιβλίο γενικά. Αντίγραφα όλων των στοιχείων και εγγράφων φυλάσσονται για μελλοντικό έλεγχο.

Για κάθε αποστολή των εμπορευμάτων από την αποθήκη εκδίδονται Δελτία αποστολής στα οποία εκτός των άλλων αναγράφεται ο αριθμός και η ημερομηνία του συνοδευτικού στοιχείου του αλλοδαπού-αποστολέα. Σε περίπτωση αποστολής των εμπορευμάτων σε τρίτο κατ’ εντολή του εισαγωγέα στο δελτίο αποστολής αναγράφεται η ένδειξη «η αποστολή γίνεται κατ’ εντολή του αποθέτη-πελάτη» με πλήρη αναγραφή όλων των στοιχείων του. Το πρωτότυπο συνοδεύει τα εμπορεύματα και παραδίδεται στον παραλήπτη, ενώ ένα αντίγραφο αποστέλλεται στον εισαγωγέα με την ένδειξη «Δεν αποτελεί συνοδευτικό μεταφοράς – για τον εντολέα αποθέτη». Με την εξαγωγή των εμπορευμάτων ενημερώνεται και τα βιβλίο εναπόθεσης το αργότερο την μεθεπόμενη ημέρα.

Η προσωρινή εναπόθεση δεν είναι υποχρεωτικό να τιμολογηθεί γιατί θεωρείται τμήμα τα διαδικασίας μεταφοράς. Σε περίπτωση όμως που τιμολογηθεί πρέπει το νούμερο του τιμολογίου να αναγραφεί στο βιβλίο εναπόθεσης.

Ανάλυση από Χρημοτοοιοκονομική σκοπιά

Τα κοστολόγια εκμεταλλεύσεως για την διαμεταφορική επιχείρηση είναι προβλέψιμα και γνωστά. Είναι τα κόμιστρα των αυτοκινητιστών που ναυλώνουν από όπου και προκύπτει το μικτό κέρδος μετά την αφαίρεση τους από τα έσοδα αλλά και τα γενικά έξοδα εκμεταλλεύσεως απ’ όπου προκύπτει τελικά το καθαρό κέρδος προ φόρων.

Ένα επίσης σημαντικό κόστος που αναλαμβάνει ο διαμεταφορέας είναι η «χρηματοδότηση»  του πελάτη του και εδώ ο κίνδυνος είναι πολλές φορές μεγάλος.

Κάθε Διαμεταφορική επιχείρηση οφείλει να διατηρεί επαρκείς χρηματικούς πόρους για να πληρώνει τους λογαριασμούς που εμφανίζονται. Όταν η επιχείρηση δεν τα καταφέρει στον τομέα αυτό σημαίνει ότι έχει εξαντλήσει τη ρευστότητα της και βρίσκεται σε πολύ δύσκολη χρηματοοικονομική κατάσταση. Η ειρωνεία είναι ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει ακόμη και όταν η επιχείρηση αποφέρει ικανοποιητικά κέρδη κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.

Για να εκπληρώσει τους σκοπούς της και να διασφαλίσει την απρόσκοπτη και χωρίς προβλήματα λειτουργία της κάθε διαμεταφορική επιχείρηση πρέπει να έχει επάρκεια κεφαλαίου κίνησης. Όταν έχει επάρκεια κεφαλαίου κίνησης μπορεί να :

α) Εξοφλεί άμεσα τις υποχρεώσεις της

β) Είναι σταθερή η πιστοληπτική της πολιτική

γ) Έχει άμεσες δυνατότητες εξεύρεσης αυτοκινητιστών και σε καλύτερες τιμές

δ) Ανταπεξέρχεται με επιτυχία σε περιόδους οικονομικών κρίσεων

ε) Κάνει επιτυχή ταμειακό προγραμματισμό εισπράξεων και πληρωμών

Όταν εξαντλούνται τα μετρητά, το μάνατζμεντ της εταιρείας χάνει τη δύναμη ν’ αποφασίζει ελεύθερα και ανεξάρτητα. Κάποιος εξωτερικός παράγοντας, όπως κάποιος ανικανοποίητος πιστωτής ή μια τράπεζα που δεν έχουν εξοφληθεί τα δάνειά της, θ’ αποφασίσουν για την τύχη της εταιρείας.

Η τύχη της μπορεί να είναι πτώχευση, αναγκαστική ανασυγκρότηση ή συνέχιση των δραστηριοτήτων της με διαφορετική μορφή. Η πραγματικότητα είναι ότι η διοίκηση έχει χάσει την εξουσία. Είναι επίσης πιθανό οι ιδιοκτήτες να έχουν χάσει ολόκληρη την επένδυσή τους.

Ίσως κάποιος ρωτήσει: «Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά, εφόσον τα κέρδη είναι ικανοποιητικά;». Η απάντηση είναι : «Και όμως συμβαίνουν», για πολλούς λόγους.

Η διοίκηση θα πρέπει να αντιληφθεί έγκαιρα ότι οι οικονομικές καταστάσεις αντικατοπτρίζουν απλώς ότι συμβαίνει στην πραγματικότητα και ότι εκείνο που πρέπει να διαχειριστεί είναι η πραγματικότητα και όχι οι οικονομικές καταστάσεις.

Συμπεράσματα

Η χερσαία μεταφορά μπορεί να θεωρηθεί πολλές φορές μονότονη εργασία. Η εργασία όμως να ανοίξεις μία νέα δρομολόγηση σε μια νέα διαδρομή, να διαπραγματευτείς τις τιμές ή τέλος να οργανώσεις τον τρόπο που θα διακινηθούν τα φορτία είναι μια πολύπλοκη εργασία που μπορούν να την αναλάβουν λίγα και διακεκριμένα στελέχη μιας διαμεταφορικής επιχείρησης.

Η πείρα που αποκτούν τα στελέχη δεν έρχεται με την μονόπλευρη θεωρητική μελέτη, ούτε βέβαια και από την μονόπλευρη πολύωρη εργασία. Η ιδανική αναλογία είναι να εργάζεσαι και παράλληλα να μην αφήνεις κενά στις γνώσεις σου αναπαράγοντας μηχανικά την εργασία που σου αναθέτουν. Αυτό θα επιτευχθεί αν παράλληλα με την εργασία μελετάς τους σχετικούς νόμους, τα επαγγελματικά περιοδικά και προσπαθείς να είσαι διαρκώς ενημερωμένος για τα τεκταινόμενα στην ελληνική και διεθνή αγορά.